Ook in de voorheen zo rustige wereld van de pensioenen is het tegenstelling wat de klok slaat. De overgang naar het vernieuwde stelsel leidt tot stevige controverses. Tal van al dan niet zelfverklaarde experts roeren zich op de opiniepagina’s van kranten en op sociale media. Politici stellen Kamervragen en dienen moties in, kranten gebruiken grote woorden.

Het pensioen leeft, dat is de positieve kant.

De minder positieve kant van het verhaal, is de wolk aan - laat ik het vriendelijk formuleren - niet helemaal correcte informatie die erover het vernieuwde stelsel verspreid wordt. En of dat nu bewust of onbewust gebeurt of vanuit een geheel andere ideologische visie op pensioenen: het leidt tot onrust en veel onterechte onzekerheid onder de deelnemers. 

Mijn natuurlijke reactie en die van deze sector is: mythes ontzenuwen. Feit van fabel scheiden. Overal waar ik dat kan, uitleggen waarom dit vernieuwde stelsel een noodzakelijke stap voorwaarts is. Dat het oude stelsel niet langer houdbaar was. Dat het indexeren van de pensioenen jarenlang onmogelijk was juist door de strenge regels van het oude stelsel. Dat het argument over garanties in het oude stelsel gewoonweg niet klopt.

Dat er in het nieuwe stelsel voldoende schokdempers zijn ingebouwd om mogelijke schommelingen te dempen. Dat de individuele keuzevrijheid over invaren het fundament onder de vernieuwing vandaan haalt. 

Ik hoor het mezelf zeggen, maar weet ook: dit is verdedigen met je handen op de rug. Want het gaat steeds minder om wat je zegt. Het gaat om wie het zegt. Verhalen van medestanders, vermoedens, hearsay en het narratief uit eigen kring zijn vele malen overtuigender dan het feitelijke argument van buiten de kring.

Dat maakt verbinding en het overbruggen van de kloof tot een uitdaging. In een gepolariseerde samenleving is deskundigheid eerder bedreigend dan geruststellend. Kennis is niet langer macht. Kennis is verdacht.

We zullen er als fonds mee moeten ‘dealen’. Het is de nieuwe werkelijkheid. Volgens de Britse krant The Guardian betreden we een nieuw tijdperk. We gaan van fact naar vibe. De transitie als vibe. Het lijkt me niet de weg die we als pensioensector moeten bewandelen.

Gelukkig is het allemaal ook weer niet zo dramatisch als het lijkt. De scherpte van de discussie beperkt zich tot een kleine groep. Al zou je als moderne mediaconsument denken dat heel Nederland trillend van woede tegenover elkaar staat. 

Volgens polarisatie-expert Bart Brandsma is dat beeld sterk vertekend. En gevaarlijk. Want als je denkt dat we gepolariseerd zijn, ga je er als samenleving ook naar handelen. Maar veruit de meeste Nederlanders – zo’n 90 procent – behoort gewoon tot het stille, nuchtere midden, aldus Brandsma.

En, ik citeer hem uit een interview met de Correspondent: ‘Als je je afvraagt wat de beste remedie is tegen giftig wij-zij-denken, dan is de positie van dit stille midden cruciaal. Het komt erop aan om niet meegesleept te worden in de dynamiek van felle kampen, maar stand te houden in het midden. Dat geldt voor burgers, maar des te meer voor professionals als burgemeesters, politiemensen, journalisten.’ En pensioenfondsbestuurders, voeg ik daar voor de zekerheid aan toe. Standhouden in het midden. Het lijkt me een uitstekend voornemen voor het nieuwe jaar.

Ik wens u prettige kerstdagen en een gezond, gelukkig en harmonieus 2025