Kortom: hij is weer voorbij, die mooie zomer. We zijn weer thuis. Thuis in het Nederland dat steeds meer op scherp staat. Het Nederland van de tegenstellingen. Het Nederland van de hakken in het zand. Je zou het bijna normaal gaan vinden.

Kan dat niet anders, dacht ik de afgelopen weken, terwijl ik door het fraaie Salland fietste - en noordelijker nog door Drenthe en Groningen. Wordt het niet eens tijd voor een nieuw geluid in dit nieuwe najaar? Tijd om samen vooruit te kijken en niet in oude discussies te blijven hangen. Om muizenissen op te ruimen en die allesverlammende polarisatie een stap voor te blijven.

18 miljoen mensen wonen er inmiddels op dat hele kleine stukje aarde. 18 miljoen mensen met 18 miljoen meningen. Je hoeft geen afgestudeerd socioloog te zijn om te begrijpen dat het er niet gemakkelijker van wordt.
Maar het is geen excuus voor de verharding.

Natuurlijk is debat goed. Maar de manier waarop, de toon, de agressie: wat schieten we op met die grote woorden. Met die frames en bedachte tegenstellingen die vaak geen echte tegenstellingen zijn, maar als doel hebben de tegenstander ‘weg te zetten’. Te scoren. Het levert clicks op, likes, volgers, kijkers, het doet het goed bij de achterban. Maar het resultaat is dat het wederzijds onbegrip alleen maar groter worden. Als je mensen ergens van wilt overtuigen, kun je ze beter op de koffie vragen dan met kluiten modder gooien.
Maar dat is mijn persoonlijke mening.

En nee, ik ben niet van gisteren. We leven in een wereld waar meningen belangrijker zijn dan feiten. Een wereld waarin autoriteiten en instituten hun vanzelfsprekende claim op ‘de waarheid’ kwijt zijn. Daar hebben wij het ook mee te doen, als pensioenfonds. Over de keuzes die wij maken mag iedereen van alles vinden. Uiteraard. We luisteren heel goed naar al die verschillende geluiden. Kritiek houdt ons scherp. Maar – ik kan het niet vaak genoeg zeggen – voer het gesprek met open vizier en trek nooit onze intenties in twijfel. Want die zijn glashelder: we zijn er om voor al onze deelnemers het beste pensioen te realiseren.

Tussen die deelnemers bestaan grote verschillen. In leeftijd, inkomen, loopbaan. En in opvatting. Sommigen beginnen net met werken, anderen zijn aan het eind van hun carrière. Sommigen ‘moeten’ nog een paar jaar, anderen zijn al met pensioen. Sommigen vinden dat we nog veel ‘duurzamer’ moeten investeren, anderen vinden dat juist helemaal niet.

En van al die mensen proberen we de belangen op de beste manier te behartigen. Het is geen correct Nederlands, maar anders zou ik zeggen: zo optimaal mogelijk. Want het is best een uitdaging om voor iedereen tegelijk ‘optimaal te zijn. Toch zijn we ervan overtuigd dat dit kan, dat we het goede kunnen doen voor de jongere generatie en tegelijkertijd voor de ouderen. Voor de werkenden en de gepensioneerden.

Je zou kunnen zeggen dat het samenbrengen van al die verschillende, soms zelfs tegenstrijdige belangen, ons dagelijks werk is. En het helpt enorm als je dat doet met een duidelijk doel en een visie. Een samenbindend verhaal, waarin we het nu verbinden met de toekomst. Want als je uitzoomt in tijd en afstand, worden de verschillen kleiner en overbrugbaar.

En dat geldt naar mijn idee ook voor de uitdagingen waar Nederland voor staat. De wooncrisis, de klimaatcrisis, de stikstofcrisis, de landbouwcrisis. Het beeld bestaat dat oplossingen voor die verschillende crises elkaar in de weg staan. Dat de langere termijn vijand is van de korte. Maar de werkelijkheid is wendbaarder, kneedbaarder. De oplossing ligt voor een belangrijk deel in doen. Niet eerst eindeloos vergaderen over duurzaamheid en dan pas bouwen. En ook niet andersom. Al doende zoeken naar oplossingen en innovaties. Want de wereld verandert waar je bijstaat. Dat betekent dat je verder moet kijken dan de vier jaar van een regeerperiode. Verder moet kijken dan de achterban breed is. We zullen over onze eigen schaduw heen moeten springen. Onpopulair durven zijn. Hoger reiken dan onze polsstok lang is. Uit de loopgraven. Naar de ‘tegenstander’ toe en hem de hand reiken. Dat lijkt mij de grootste uitdaging.