• Contact

Hoe democratisch wil je het hebben?

Blog Harmen
31 maart 2025

Ik weet niet of het u ook opvalt, maar ik lees steeds vaker stukken in de krant over de zorgelijke staat van onze democratie. Tal van deskundigen wijzen op de groeiende afstand tussen burger en politiek. 

Woorden als globalisering, liberalisering, digitalisering vliegen je om de oren. De wereld snelt voort en die goeie ouwe Democratie van ons sjokt er amechtig achteraan. Vaak klinkt in die stukken ook heimwee naar vroeger, toen mensen het ‘aan de Hoge Heren in Den Haag’ overlieten.

Maar vroeger is vandaag niet.

Tijden veranderen.

Dalend vertrouwen

Burgers blijken in toenemende mate teleurgesteld in het oplossend vermogen van ‘de politiek’ en de overheid. Veel onderzoeken laten een dalend vertrouwen zien. Traditionele partijen uit het politieke midden worden ingeruild voor partijen aan de randen van het politieke spectrum. Het optimisme over de mogelijkheden van de digitalisering en het internet lijkt omgeslagen. Sociale media vergroten de kloof eerder dan dat er werelden samen komen.

Belangen vertegenwoordigen

Inderdaad, zult u zeggen.

Maar wat heeft dat met pensioenen te maken?

Nou, best veel.

Want als er één sector diepgeworteld is in die oerdegelijke Hollandse polderdemocratie, dan is het de pensioensector wel. Veel mensen hebben geen idee hoe een fonds bestuurlijk in elkaar steekt. Ik begrijp dat wel. Het is taaie materie. De kans is klein dat er een Netflix-serie over gemaakt wordt. Maar toch voor een beter begrip: werkgevers, werknemers én gepensioneerden zijn nauw betrokken bij uw pensioenfonds. In het Algemeen Bestuur van ABP zitten twaalf ‘niet uitvoerend bestuurders’ die de belangen van deze drie groepen vertegenwoordigen. Samen met het uitvoerend bestuur, zijn ze verantwoordelijk voor de strategie en het beleid van het fonds.

Belangrijke rol

Daarnaast is er een belangrijke rol weggelegd voor het Verantwoordingsorgaan. Zij adviseren het bestuur over het beleid en controleren aan het eind van het jaar of dat goed is uitgevoerd. Het Verantwoordingsorgaan bestaat uit 48 leden afkomstig uit organisaties van werkgevers, werknemers en gepensioneerden.
Kortom, hoe democratisch wil je het hebben?

Strikt toezicht

Samen zorgen die partijen ervoor dat het pensioengeld zorgvuldig wordt beheerd en dat de belangen van alle deelnemers evenwichtig worden afgewogen. Die evenwichtige belangenafweging zit in het DNA van ABP. Het is in beton gebeiteld en bij wet geregeld. En het toezicht erop is strikt.

Nieuwe werkelijkheid

Ik roep dat vaak. Maar het komt het niet altijd over. Althans niet bij iedereen.
Mijn indruk: hier schuurt het democratische karakter van de pensioensector met de nieuwe werkelijkheid.  Want zo werkt democratie: we laten het aan mensen over die we onze stem toevertrouwen. Maar juist dat vertrouwen is niet meer zo vanzelfsprekend als het ooit was.

De kracht van ons stelsel

Daar komt nog iets bij. De kracht van ons stelsel is de collectieve gedachte. Ook dat loopt steeds vaker mank met de nieuwe realiteit waarin groepen hun eigen bubbel koesteren. Een wereld waarin het gemeenschappelijk belang steeds verder verscholen gaat achter het individuele. Sociale media maken ons niet altijd socialer. Die stelling durf ik wel aan.

De staat van de democratie

Daar kun je over klagen en je kunt er op een andere manier naar kijken. De gerenommeerde Poolse hoogleraar Politiek Jan Zielonka (o.a. Oxford University) schrijft regelmatig interessante opiniestukken over de staat van de democratie. Volgens Zielonka moet democratie zich aanpassen aan een wereld ‘waarin mensen anders denken en anders met elkaar omgaan dan in het gouden tijdperk van decennia geleden’. Digitalisering kan daarbij een positieve rol spelen. Democratieën zouden hiermee meer moeten experimenteren om de vertrouwenskloof te overbruggen.

Zielonka schrijft over naties. Maar kun je dit ook vertalen naar de pensioensector? Zeker wel. Wél als het ons helpt om beter in gesprek te gaan met groepen in de samenleving die we nu moeilijk bereiken.  Dat doen we ook al in ruime mate. Met onderzoek onder deelnemers, via webinars en live gesprekken met jongeren en gepensioneerden.

Een goed gesprek

Het is goed om die mogelijkheden verder te verkennen. Om de digitalisering en de kracht van sociale media op een positieve manier te benutten. Dat biedt kansen om nog beter in gesprek te gaan en te luisteren naar wat er speelt onder onze deelnemers.

Want als er naar je geluisterd wordt, voel je je gehoord. En dat is de basis voor een goed gesprek.


Ook interessant voor u