En toch gebeurt het. Langzamerhand lijken we op weg naar een samenleving die we helemaal niet wensen. Een samenleving waarin grote groepen zich terugtrekken in hun eigen gelijk. Waar steeds meer mensen tegenover elkaar staan.

Ik vind dat zorgelijk. Het is beter om in gesprek te blijven dan om je af te sluiten. Of erger nog: met modder te gooien. Als het wantrouwen overheerst, wordt onze samenleving grimmig en onaangenaam. 

Ook de pensioensector heeft daar mee te maken. Ook wij delen in het afbrokkelende vertrouwen in overheid en instituties. Ik kan het op deze en op andere plekken nog zo vaak zeggen, onze missie is: samen bouwen aan een goed pensioen in een leefbare wereld. Als financieel, sociaal en maatschappelijk pensioenfonds willen we zichtbaar bijdragen aan een leefbare wereld. En dat doen we samen met onze deelnemers. Al onze deelnemers: werkenden, gepensioneerden, ouderen, jongeren. En we doen het samen met werkgevers.

Toch komt die boodschap niet overal even goed over.

Nog vaker of harder roepen helpt dan niet.

Wat ook niet helpt is de voortdurende onzekerheid over de toekomst van ons pensioenstelsel. 2023 was het jaar waarin de wet op het nieuwe stelsel werd goedgekeurd en van kracht werd. Na 15 jaar overleg tussen werkgevers- en werknemersorganisaties.

2023 was ook het jaar waarin een politieke aardverschuiving plaatsvond. Drie van de vier partijen die nu aan de formatietafel zitten, zijn geen voorstander van de hervorming van het stelsel. Ze gaan liever terug naar het oude systeem. Of ze willen de keuze voor de overgang bij de deelnemers leggen. Op papier misschien een sympathiek plan, maar in de praktijk op geen enkele manier in het belang van onze deelnemers.

De pensioenfondsen zien deze ontwikkeling dan ook met lede ogen aan. En ook de sociale partners - de werkgevers- en werknemersorganisaties - maken zich zorgen. In een brief aan de Tweede Kamer schrijven ze dat ingrijpende aanpassingen kunnen leiden tot ‘een lange tijd van onzekerheid en het volledig tot stilstand komen van de pensioenhervorming. Gepensioneerden hebben daardoor langer een slechter perspectief op indexatie. Werkenden en werkgevers blijven langer opgezadeld met een verouderd pensioenstelsel.’

Over het voorstel om deelnemers via een referendum te raadplegen, zijn de vakbonden en werkgevers ook duidelijk. Het invaren is een ‘cruciale bouwsteen van de stelselherziening. Daardoor blijft het pensioenvermogen bij elkaar en worden risico’s collectief gedeeld, zodat iedereen hiervan profiteert’.

Ik had het niet beter kunnen zeggen.

Want dit is de kern van de discussie. Het oude pensioenhuis is onbewoonbaar. Het heeft zijn beste tijd gehad. Het dak lekt, de kozijnen kieren, het schimmelt in de kelder. Het was niet langer rechtvaardig voor de jongere generatie, de generatie de regelmatig van baan wisselt. Het was onhoudbaar voor ouderen, gepensioneerden, omdat we jarenlang niet konden verhogen.

Terugkeren is niet wenselijk. Ook niet als je deelnemers de keuze geeft. Want je kunt niet verwachten dat het huis blijft staan, als je de fundering eronder vandaan haalt.

En het is ook niet nodig. Want er ligt al een glanzende blauwdruk voor een toekomstbestendig stelsel. Een stelsel dat het goede van het oude en het hedendaagse van het nieuwe in zich verenigt. De Wet toekomst pensioenen maakt het stelsel transparanter, individueler, flexibeler en rechtvaardiger voor alle generaties.

Maar het kan alleen als we samen overgaan. Als de fundamentele waarden solidariteit en collectiviteit gehandhaafd blijven. Samen voor elkaar. Samen sta je sterk. In een tijd van toenemende tegenstellingen lijkt me dat een mooie wens voor het nieuwe jaar.