Dit stukje draag ik op aan de twintigers die nét in deze nieuwe eeuw geboren zijn. De generatie die nu zo’n beetje met werken begint. Die groep heeft geen goede start gekend. Dat begon, rond hun geboortejaar, met de aanslag op de Twin Towers. Een paar jaar later gevolgd door de bankencrisis. De klimaatcrisis overschaduwde hun middelbareschooltijd. Niet lang daarna lag hun sociale leven stil vanwege de Coronacrisis.
En nu hebben ze te maken met een wooncrisis, een crisis in de jeugdzorg, een stikstofcrisis, een vluchtelingencrisis en een koopkrachtcrisis. En dan zijn er ook nog twee afschuwelijke oorlogen gaande.
Generatie Z. worden ze genoemd, de groep jongeren die rond 2000 geboren zijn. Ze zijn een paar jaar jonger dan wat in de volksmond ‘de pechgeneratie’ heet, al vraag ik me af wie er meer pech heeft. Het is een hele diverse groep, zoals elke generatie. Maar ze hebben één ding gemeen: samen geven ze onze toekomst vorm.
Hoe kijken ze eigenlijk naar het Nederland van nu? Naar die samenleving waar ze deel van uitmaken. Een samenleving die steeds meer gepolariseerd en verscheurd lijkt. En die ook nog eens in rap tempo vergrijst.
Nou, best wel positief en optimistisch eerlijk gezegd. Generatie Z. is een betrokken generatie. Ze zijn pragmatisch en zelfkritisch. Ze willen graag zelf een onderdeel van de oplossing zijn. Ze willen goed doen voor de wereld, maar ze willen ze ook goed geld verdienen. Want je moet tenslotte ook de huur betalen.
U vraagt zich af hoe ik dat weet. Ik weet dat, omdat ABP sinds een tijdje in dialoog gaat met verschillende groepen jongeren. Waaronder jongeren die rond de eeuwwisseling geboren zijn. Future Talks heten die bijeenkomsten. Want als je het Toekomstgesprekken noemt, komt er niemand.
We organiseren die bijeenkomsten om voor de hand liggende redenen. Voor ABP is het belangrijk om de generatie van nu beter te leren kennen. Wij willen weten hoe zij tegen werk en tegen de wereld aankijken. Omdat ze ooit, in een voor hen nog oneindig verre toekomst, ook met pensioen gaan. Door met ze in gesprek te gaan over het Nederland van nu en van straks, kunnen wij hun visie meenemen in ons beleid.
Want regeren is vooruitzien. Maar pensioenbesturen is dat nog veel meer.
We gaan daarbij niet over een nacht ijs. We doen het gedegen, gedurende een langere periode, en we doen het door het hele land. Alle regio’s komen aan bod en we vragen jongeren uit alle geledingen van de maatschappij. Van Friezin tot Zeeuw, van praktisch tot theoretisch en van platteland tot stad. Die bijeenkomsten, ik durf dat hier wel te zeggen, behoren tot de leukste onderdelen van mijn werk.
De laatste keer vond er een plaats op ons hoofdkantoor met een groepje ‘georganiseerde’ jongeren, zoals we dat noemen. Dat zijn twintigers die op een of andere manier maatschappelijk actief zijn. Dat kan zijn in een politieke partij, bij een vakbond of jongerenvereniging, maar ook voor een NGO, zoals Amnesty International.
Dus dan zit je ineens met de Den Uyls en de Hans Wiegels van de toekomst aan tafel. En dan hoor je uitspraken als: ‘We maken ons zorgen over het klimaat, maar vliegen wel naar Bali’ Of: ‘Ik wil graag iets goeds doen voor anderen. Maar ik wil ook een Audi.’ En je hoort het verhaal van Kimberley, een maatschappelijk indrukwekkend actieve twintiger. Van haar en niet van mij is de opsomming aan het begin van dit stukje. De crisisgeneratie, zo noemde Kimberley zichzelf en haar leeftijdsgenoten. Begrijpelijk, als je kijkt naar wat er de afgelopen twintig jaar op hen afkwam.
Nu kent elke generatie zijn eigen crises. Toen ik zo oud was als de generatie Z nu is, was er net een oliecrisis geweest, was de Koude Oorlog op zijn hoogtepunt, was de werkloosheid even net zo torenhoog als het woningtekort. Maar er was één groot verschil met nu: er was iets dat ons allen verbond. Eén enkel overheersend maatschappelijk concept: het idee van groei. Alle seinen stonden op beter, groter, mooier en welvarender. Ieder gezin een auto voor de deur, in elke huiskamer een kleurentelevisie en iedereen eens per jaar op vakantie.
Op dit moment zijn er twee overheersende denkkaders, paradigma ‘s met een duur woord. Er is een crisisparadigma en er is het paradigma van transitie naar een duurzamer samenleving. En als je er oppervlakkig naar kijkt, lijken die twee elkaar uit te sluiten. Het oplossen van de wooncrisis of de landbouwcrisis staat lijnrecht tegenover de wens om de economie te verduurzamen.
Want je kunt je geld maar een keer uitgeven, nietwaar?
Toch is dat een onjuiste voorstelling van zaken. Een fout frame. Een frame dat polariseert. Dat ons allemaal in een houdgreep heeft. En daar mag de Generatie Z geen last van hebben. Want het is niet het een of het ander. Het is het een én het ander. De weg is niet: eerst eindeloos praten over duurzaamheid en dan pas 100.000 woningen bouwen. En ook niet andersom: eerst bouwen en dan praten.
De weg is: on the go zoeken naar innovatieve oplossingen. Maar wel op basis van een duidelijk en gemeenschappelijke pad naar de toekomst. Een visie voor de langere termijn, veel langer dan één enkele regeringsperiode. Een visie waarin ruimte is voor groei, maar dan wel voor verantwoorde groei.
‘Het lijkt alsof we van crisis naar crisis rennen, zei Kimberly. ‘Zonder te weten welke kant we op gaan.’
En daar neemt Kimberley geen genoegen mee. En haar leeftijdsgenoten ook niet. Aanpakken, oplossen, verschillen overbruggen. Zelf regie pakken. Hoe groot de uitdagingen ook zijn: aan Generatie Z. zal het niet liggen. Die energie voelde ik heel sterk tijdens die laatste bijeenkomst van FutureTalks.
En fluitend fietste ik naar huis.
.jpg)
